GERONTOLOJİK BAKIŞ

Yaşlılık Sosyal Rolü ve Anımsattıkları

Sosyal rol, çevrenin bireyden davranışları konusunda beklentilerinin toplamıdır. Sosyal roller, toplum yaşamında insanların davranışlarını bir ölçüde öngörebilmeyi sağlamaktadır.

Yaşlılık ve sosyal rol kavramları arasında bağlantı vardır. Yaşlılardan çevrenin beklentileri yaşlılık sosyal rollerinde bir araya gelmektedir. Örneğin yaşlıların giyim tarzı bunlardan biridir. Bu beklentiye uymamak suç değilse de, çevrede yaşlı hakkında dedikoduların başlamasına yol açabilir, soyutlanabilir, eleştirilebilir vs.

Çevrenin yaşlılara öngördüğü sosyal rollerden biri de, sorumluluklardan arınmasıdır. Yaşlılık, çeşitli sosyal rollerden kurtulmak anlamına gelmektedir. Örneğin yaşlılardan çalışma yaşamına katılmaları beklenmemektedir. İş, meslek, istihdam kavramlarından arınmış veya arındırılmış olan bir yaşam dönemidir.

Yaşlılar açısından, işten arınmış yaşlılık dönemi kolaylık ve rahatlık olarak kabul edilebilir. Dolayısıyla bu bağlamda yaşlılık, bireyin çalışma sorumluluğundan kurtulduğu bir yaşam dönemidir. Diğer taraftan bu sorumluluktan kurtulmanın, yaşlının çevre tarafından algılanışına olumsuz etkileri de olabilir. Örneğin toplumsal kalkınmaya katkı yapmadığı, gençlerin sırtından geçindiği, aileye yük olduğu gibi eleştirilere ve suçlamalara maruz kalabilir.

Anlaşılan çevre, kendisinin öngördüğü sosyal rolleri yine kendisi olumsuz niteliklerle donatıp, yaşlıyı sosyal çevreden soyutlama süreçlerini başlatan bir kaynağa dönüşmektedir. Bu yüzden yaşlılık sosyal rolleri hakkında birey ve toplum aydınlatılmalı, sosyal rollerin ardındaki amaç ve hedeflerin yaşlıyı toplumda marjinalleştirmenin kaynağı haline gelmemesi için mücadele edilmelidir.

Bir taraftan sağlıklarını korumaları talep edilirken, diğer taraftan yaşlılığın hastalıkla ilişkili bir yaşam dönemine indirgendiğini de sıkça görüyoruz. Yaşlılığın hasta rolü ile tanımlanmasının haklı sebepleri olabilir, örneğin yoğunlaşan sağlık sorunları ve bakıma muhtaçlık. Ama yaşlıyı hastalıklı birey olarak kabul etmek mümkün değildir. Çünkü günümüz yaşlısı ileri yaşlara dek kimseye yük olmadan, günlük yaşam ödevlerini kendisi yerine getirebilecek derecede sağlıklıdır.

Bu örneklerden yola çıkarak, yaşlılık sosyal rollerinin gözden geçirilmesi gerektiği sonucunu çıkarabiliriz. Bu açıdan bakıldığında en iyi örneklerden biri şüphesiz 60+Tazelenme Üniversitesi’dir. 60 yaşını doldurmuş olan bireylerin eğitim alanına katılması için yaratılan bir olanak ve fırsattır. Aynı zamanda yaşlıların sağlığını korumasını desteklemektedir ve topluma katılım olanaklarını çoğaltmaktadır. 60+Tazelenme Üniversitesi, yaşlıları yeni sosyal rollerle donatarak toplum tarafından yaşlılığın algılanmasına da pozitif etki yapmaktadır. Ayrıca gençlere de ileride, yani kendileri yaşlandıklarında, böyle bir imkânın tanınacağı konusunda olumlu mesaj iletmektedir. Küçümsenmemesi gereken böyle mesajlara, yaşlanan toplumumuzun ihtiyacı vardır.

Yaşlılık, toplumu tehdit eden bir fenomen olarak görülmemelidir. Yaşlılık, topluma yük teşkil edebilir, ama önlem alırsak, yaşlıların toplumsal gelişmeye katkı sağlayabileceği etkinlik alanları bulunabilir. Örneğin gönüllü hizmet, yaşlılara pek çok katılım olanağı sunabileceğimiz bir aktivite alanıdır.

Yaşlılık, kayıpların belirlediği bir yaşam dönemi değildir, ama yaşlılar arasında kayıplardan dolayı çok büyük sıkıntı çeken insanlar yoğunlaşmaktadır. Bunun asıl nedeni, yaşlılık değildir. Asıl nedeni, yaşlılık öncesi yaşam dönemlerinde bireyin sahip olamadığı, ama özlemini çektiği fırsatlardır. Fırsat eşitliği sağlanmadığı için bugün yaşlılığını kötü yaşam koşullarında geçiren bireylerde suç yoktur. Suç, bu olanağı bireye sunmayan toplumundur.

Fırsat eşitliği, demokrasidir. Fırsat eşitliği, adalettir. Fırsat eşitliği insana verdiğimiz değerdir. Fırsat eşitliği yoksa, orada demokrasi, adalet ve insani değerler konularında çok büyük eksiklikler vardır.

 

Yayın Tarihi
10.11.2021
Bu makale 859 kişi tarafından okunmuştur.
Bu Haber İçin Yorum Yapın
NOT: E-Mail adresiniz web sitemiz üzerinde yayınlanmayacaktır.
CAPTCHA Image
Bu makaleye ilk yorumu yazan siz olun.

Yazara Ait Diğer Makaleler

Çerez Kullanımı

Kullandığımız çerezler hakkında bilgi almak ve haklarınızı öğrenmek için Çerez Politikamıza bakabilirsiniz.

Daha Fazla

Arama Yap!