Makyavelizm

Niccolo Machiavelti (1469-1527): Siyaset kuramcısı, tarihçi, yazar ve bir devlet adamı olan Machiavelli, Prens (Hükümdar) “Konuşmalar” ve “Floransa Tarihi” adlı kitaplarıyla tanınmıştır.

Prens (Hükümdar) adlı kitabı egemenlik, askeri güç, ruhban sınıf, bağımsızlık, devlet-birey-özgürlük ilişkilerini irdeleyen politik bir başyapıt olarak dikkati çeken kitaptır.

Prens kitabı bugün dahi gücü elinde tutmak isteyen devlet adamlarının ve iş dünyası yöneticilerinin ilk başvuru kaynağıdır.

Tiranlık saltanatı olan Makyavelizm “hedefe giden yolda her şey mubahtır” felsefesini taşıyan sıra dışı felsefedir.

Her ne kadar acımasız bir teori olarak ortaya koyulsa da iktidarın devam etmesi için yapılması gerekeni anlatır. Ona göre “elde edilen sonuç, o sonucun nasıl elde edildiğinden daha önemlidir.”

Makyavelizm, içinde tiranlığı, ahlaksızlığı, komployu, aldatmayı ve şiddeti bir araç olarak kullanabilecek bir düşünce sistemidir.

Hükümdarın (prensin) amacı iyi ve adil bir toplum oluşturmak değildir. Onun amacı güçlü bir siyasi yapı kurmak ve uzun yıllar hüküm sürmektir.

Makyavelizm’in temsilcisi filozof Machiavelli’ye göre hükümdarın kendisinde bulunması gereken bir diğer özellik ise bencilliktir. O, “bencil bir toplumun içinde bencil olmayan bir hükümdarın saltanatını sürdürmesi mümkün değildir. O içinde bulunduğu toplumun dile gelmeyen ahlaksızlığını temsil eder.” der.

Ona göre siyaset de bir savaştır. Savaşlar geleneksel ahlak kuralları çerçevesinde işleyen bir alan değildir.

Yine de hükümdar her ne kadar ahlaksız olsa da ideal olan dışarıdan bakan kişilere ahlaklı görünmesidir.

Hükümdar devletin başına geldiğinde önceliğini istikrara vermelidir. Kalıcı bir siyasi yapının inşasında bu çok önemlidir.

Gerektiğinde ahlaki yozlaşma istikrar için temel bir araçtır.

Ahlaksız yapıda ahlaklı olanlar rahatsız edicidirler; tehlike teşkil edebilirler.

İyi bir yönetici yalnızca itibarla ilgilenmemelidir ve yok edilmemiş vicdan duygusu onun için ayak bağıdır.

Bir hükümdarın hem sevilen hem de korkulan olması önemlidir. Ancak sevilmese de korkulan olması çok daha önemlidir.

Çünkü sevilen bir hükümdar saltanatını korumakta zorlanır ama korkulan bir lider yanında getirdiği ceza sistemiyle birlikte saltanatını daha uzun sürdürebilir.

Karşıtlarını yok etmek, baskılamak cezalandırmak taraftarlarını ödüle boğmak bir hükümdarın olmazsa olmazıdır. Hükümdar güçlü ve kurnaz olmalıdır.

Aslan güçlüdür atılgandır ama tuzakları görme konusunda becerikli değildir. Tikli ise tuzakları çok iyi görür, kurnazdır ve hızlıdır ama güçlü değildir. Bu nedenle bir hükümdar hem aslan olmalı hem de tilki!

Hükümdar siyasi yapılanmasını kurarken kendisinden başka kimseye güvenmemelidir.

Bu nedenledir ki, Machiavelli kitabında “güvenini insanlar üzerine kuran onu bataklığın üzerine kurmuş olur.” der.

Prens kitabı ilk siyasi gerçeklik olarak adlandırıldı çünkü ortaya koyduğu fikir geleneksel siyasi düşüncelerin ötesindeydi. Klasik siyaset felsefesinin liderde aradığı ortak iyiliğin ahlaki yoluyla elde edilemeyeceğini biliyordu. Bu yüzden onun kitabı Francis Bacon’un ifadesiyle “insanların ne yapmaları gerektiğinin değil ne yaptıklarının” hicivli bir betimlemesiydi.

Psikoloji ve Makyavelizm

Psikolojide Makyavelizm, ilerleyebilmek için aldatıcı olma sanatıdır.

Makyavelizm bir kişinin kendi çıkarları doğrultusunda insanları manipüle etmesine, aldatmasına ve sömürmesine verilen bir isimdir.

Karanlık üçlü: Makyavelizm, psikopati ve narsisizmdir.

Makyavelizm’de psikolojik özellikler nelerdir?

-Sadece kendi hırslarına ve çıkarlarına odaklanmak.

-İlişkilerde para ve güce öncelik vermek

-Kendinden emin ve çekici görünmeye özen göstermek

-Manipüle etmek.

-Yalan söylemeyi ve aldatmayı araç olarak kullanması.

-Narsistik kişilik bozukluğu ve empati özürlü olması.

-Duygusal bağlılıktan her fırsatta kaçınması.

-Eylemlerin sonuçları hakkında farkındalık sahibi olamaması…

Makyavelist kişilik bugün başta siyasi hayat olmak üzere gerek iş hayatında, gerekse sosyal hayatta oldukça yaygın bir kişilik tipidir.

Makyavelist olan kuşkucudur, etik değerleri önemsemez ve acımasızdır.

Makyavelizm’e göre toplum kendisine benzeyeni sever ve seçer.

500 yıl öncesi tanımlanan bu felsefenin günümüz koşullarında birçok ülke yönetiminde gözlemleriz.

Örneğin uzun dönem İtalyan başbakanı olan Berlusconi aynı zamanda İtalyan medya imparatorluğunun kurucusu ve İtalya'nın en zengin insanıdır. Hem bir medya patronu, hem bir başbakan hem de ülkenin en zengin insanı olan Berlusconi aynı zamanda bu gücünü kendi siyasi ve ekonomik çıkarları için kullanmakla da itham edilmiş ve hüküm giymiş bir kişidir.

Mafya kavramı İtalyan kültürünün bir parçasıdır. İtalya’da mafya yapılanmasının toplumsal tabanda büyük oranda karşılığının olması Berlusconi gibi mafya ilişkileriyle anılan bir kişinin yönetimde uzun yıllar kalabilmesini sağlamıştır.

Türkiye’de ise hırsızlın, şiddetin, kumpasın yüceltilmesinin belli oranda toplumsal karşılığının olmasından bahsedebiliriz.

Yani üretmeden, çalışmadan sahip olabilme isteğini, talanı, yalanı, hırsızlığı, ahlaksızlığı, yalan söyleyeni, tutarsızlığı görememek vardır.

Makyavelizm nasıl bir ortamda gelişir?

Temel neden denetim odaklı korku kültürüne dayalı itaat ve biat kültürünün yüceltilmesi yatar. Bu ortamda yetişenlerin iradeleri ipotek alındığından sınır ve sorumluluk bilinci gelişemez. Ceza, ödül rekabet ile motive edilen ve dış denetimli hale gelen insanların kendilerine yabancılaşması, manipülasyona açık hale gelmeleri, bilinç düzeylerinin gelişememesi, yozlaşması ve Makyavelizm için zemin oluşturması kaçınılmazdır.

Makyavelizm nasıl bir zeminde gelişemez?

Toplumsal bozulmanın önlenmesi, ahlaki ve etik değerlerin içselleştirilmesi, liyakat sahibi çalışkan ve üretken insanların yetişmesi için olmazsa olmaz koşul gelişim odaklı değerler kültürünün gerek aile gerek okul ve gerekse iş ortamında etkin olması gerekir.

Bu sayede motivasyon sağlaması için cezaya, ödüle rekabete gerek olmayan bir iç denetim gelişecektir. Aklı hür, vicdanı hür, irfanı hür ve bilimi rehber edinmiş nesillerin yetişeceği bir rejim, en faziletli rejimdir.

Gelişim odaklı değerler kültürünün geliştiği ortamlar sayesinde sınır ve sorumluluk bilincinin geliştiği ve iç denetimli insanlardan oluşan bir toplumda Makyavelizm’in zemini gelişemez.

Çünkü Makyavelizm’in olmazsa olmazı, insanları yozlaşmasına neden olan, aklına, vicdanına ve iradesine ipotek koyan ve bilime sırt dönen denetim odaklı korku ortamında oluşan itaat ve biat kültürü yok edilmiştir.

Not: Niccolo Machiavelli’nin İş Bankası Yayınlarından çıkan kitabı “Hükümdar” diğer birçok yayın evi tarafından “Prens” adıyla yayınlanmıştır.

HAKKI GÜLEÇ

EĞİTİMCİ GÖZÜYLE

: hgulec58@hotmail.com

Dinle