Kimliklerimiz, sözlerimiz ve davranışlarımız

12 yıl önceydi, Mudanyalı bir roman vatandaşımız “hocam Mudanya gazetesindeki yazınızı, dershanenizde öğrenciniz olan kızım bana okudu ve çok etkilendim. Bazen o yazınızı arkadaşlarıma da okutuyorum…” benzeri sözleri olmuştu.

Söz konusu olan o yazımda kendimize ve çevremize sarf ettiğimiz sözlerimizin duygu, düşünce ve davranışlar üzerindeki etkisinden bahsetmiştim. Ayrıca kimliklerin, kişiliklerin ve inançların eleştirilmesinin son derece olumsuz sonuçlara neden olabileceğinden bahsetmiştim. “Kimliklere sonsuz saygı, kimlikçi tutuma hayır” demiştim.

 Ve o yazımı kesip saklayan nakliyecilik yapan roman arkadaşımla denk geldikçe selamlaşmamız ve sohbetlerimiz devam etmektedir.

 Onun bir dönem öğrencim olan kızı meslek lisesini bitirdi, bir işe girdi, evlendi ve eşi roman değildi.

Roman kızımızla evlenen mühendisimiz “hocam siz bir aile danışmanı olarak verdiğiniz “eş seçimi ve evlilik süreci” ile ilgili semineriniz evlilik kararımı etkiledi. Ancak ben eşim gibi roman değilim. Bulgaristan göçmeniyiz. Bu yüzden bir roman ile evlenme düşüncemi çevrem pek onaylamadı. Ancak şu an herkes bu evliliğimizi kabullendi ve memnunlar çünkü önce biz birbirimizden memnunuz.” Diyordu.

Bu evlilik öncesi kimlikçi tutum sergileyen, genelleyen, etiketleyen ve falcılık yapan çevre olumsuz tutum sergilemişlerdi. Ancak şu an iki tarafta bu konuyu aşmış görünüyorlar.

Kimliği İle Var olmaya Çalışmak Ne Demektir?

 İnsanları kimliğinden dolayı  ya yüceltiyor ya aşağılıyor veya ötekileştiriyorsanız, kimliğinizle var olmaya çalışıyorsanız çocukluk dönemi sevgi, ilgi, değer görme, kabul edilme, önemsenme, her anınıza tanıklık edilmesi konusunda sorunlu olduğunuz yanında ruhsal, sosyal ve entelektüel yönden de  gelişim sorunlu olduğunuz akla gelir.  Var olma sorunu yaşayanların “sen kimsin/sen benim kim olduğumu biliyor musun?” sözlerini sık duyabiliriz.

Sömürgecilerin Uydurması Ari Irk Teorisi ve Adolf Hitler

Avrupalıların 18 yy sonrası kurdukları sömürge imparatorluklarına meşrutiyet kazandırma amaçlı uydurdukları Ari Irk teorisini alabildiğine yücelten Irkçı diktatör Adolf Hitler sözde üstün Alman ırkını etkin kılmak için eğitimci ve bilim adamlarına emir verir.  Görevlendirilmiş eğitimcilerin birçok denemeleri olur.

Bazı okullarda deneme amaçlı uyguladıkları rehberlik saatlerinde öğrencilere “koyu renk göz ve koyu renk saçlı öğrencilere göre açık renk göz ve açık renk saçlı öğrenciler daha zeki ve başarılı olmaktalar” türünde sözler sarf ederler.

Bu denemelerin yapıldığı sınıflarda artık hiçbir şey eskisi gibi olmaz. Koyu renk saç ve göze sahip olanların başarıları hızla düşerken, daha fazla disiplin suçlarına karışmaya başlarlar. Artık koyu renkliler maruz kaldıkları aşağılanma ötekileştirme sürecine tepki olarak daha isyankardırlar; daha fazla suça yönelik davranmaya başlarlar ve kendileri için ileri sürülen tezi haklı çıkartacak davranışların içinde bulurlar kendilerini.

Pekiyi o açık renk saçlı ve gözlüler bu propagandadan nasıl etkilenmişlerdir?

Onlarda beklentileri karşılayacak şekilde değişimler olur. Artık onlar da eskiye göre daha çalışkan ve başarılı olmaya başlamışlardır.

Sözlerin insan duygu ve davranışları üzerindeki etkisini ortaya koyan bu çalışmalar iki ucu keskin bıçak gibidir.

 Bugün sık karşılaşılan toplumsal ayrışma, çatışma, ötekileştirme, kin, nefret ve düşmanlık yaratan etnikçilik, mezhepçilik, cinsiyetçilik yani kimlikçilik, kara propagandalar için çalışan sosyal psikologların işi olmuştur.

Öğretmenin Sınıfta Sergilediği Tutum, Davranış ve Sözleri Öğrenci Başarısı Üzerinde Etkisi Nedir?

Bir okul müdürü ders yılı başında öğretmenler toplantısında “9 E sınıfı özellikle seçilmiştir. Onların ortalama zeka düzeyleri yüksektir. Daha çalışkan ve başarılıdırlar. Bu sınıfta ders veren öğretmenlerimizin bu gerçeği bilerek kendilerini ona göre hazırlamaları gerekecektir…” benzeri sözler söyler. Öğretmenler değer verdikleri bu öğrencilerinin sınıfına daha hazırlıklı girmekte, onlara değer vermekte ve isimleri ile hitap etmekteler.

 Öğretmenlerin oldukça değişen tutumlarından memnun kalan ve kendilerini iyi hisseden öğrencilerin derse karşı ilgisi artmakta severek çalışmaktalar.

Yıl sonunda yapılan toplantıda 9 E sınıfının başarı grafiği beklentilerin çok üzerindedir. Başarıda öğretmen davranışlarının sözlerinin öğrenci başarısı üzerinde belirleyiciliği vardır.

 Ancak Müdürün yıl sonu konuşması tüm öğretmenleri şok eder. Çünkü o sınıf ders yılı başında ifade ettiği gibi seçilmiş bir sınıf değil tam aksine denk gele ortalama bir sınıftır. Buna rağmen bu sınıfın başarı grafiğinin yükselmesi tamamen öğretmenlerin tutum ve davranışlarıyla ilgiliydi.

Sarf Edilen Sözler ve Sergilenen Davranışların Evlilik Süreci Üzerinde Etkisi Nedir?

Evlilik sürecinde en mutlu olanlar üzerinde yapılan araştırmalar göstermiştir ki, eşini benzersiz olarak gören, eşine değer verenlerin ve yargılamadan halden anlayarak sohbet içinde kalabilenler olduğu tespit edilmiştir.

Onlar özür dileyebilen, teşekkür eden, takdir eden ve   sözlerinde sevgi dilini kullananların evlilikleri daha mutlu geçmektedir. Kendisini anlamaya çalışan dinlemeye istekli bir eşine anlatma şansını elde eden “bana katılmasa da beni anlamasına dinliyor, yargılamadan dinliyor, bana değer veriyor” diyenler daha mutlular.  Özetle mutlu etmeye çalışanlar, mutlu ediliyorlardı.

Davranışçılık Kuramı Nedir?

Davranışçılık Kuramının kurucusu olarak gösterilen ABD li psikolog  J. B. Watson’ın davranışçı yaklaşıma göre,

“psikoloji gözlenebilir davranışların bilimidir ve davranış içinde oluştuğu çevre koşullarıyla açıklanmalıdır.”

 Watson “Bana rastgele bir bebek verin, soyu-sopu, yetenekleri, eğilimleri, becerileri, vs. ne olursa olsun, ondan istediğim şeyi yaratayım: Bir doktor, avukat, tüccar, hatta bir hırsız, bir katil” diyerek çocukların doğduklarında şekillendirmeyi bekleyen bir kil kütlesine benzediğini belirtmiştir.