Afganistan Ve İşgalinin Birinci Perdesi

Afganistan Türkistan’ın (orta Asya) güneyinde denize kıyısı olmayan bir ülkedir. Doğu ve güneyinde Pakistan ki, 1947 yılından önce  Hindistan olarak anılırdı. Batısında İran, Kuzeyinde Türkmenistan, Özbekistan ve Tacikistan kuzeydoğuda Çin ile komşu olan bir devlettir.  40 milyon nüfuslu 652.000km2 yüzölçümü olan ,güney doğusu düzlük, diğer bölgeleri dağlık olan bir Asya ülkesidir.

İpek yolu üzerinde stratejik bir konumdadır.İtalyanın kuzeyinden başlayan Alp kıvrımları adı verilen dağ  sistemlerinin yüksek parçaları buralardan Pamir yaylalarına ve Himalaya yaylarına uzanarak aynı adları alan dağları oluştururlar. Su kaynakları ve gölleriyle gönüllere ferahlık veren bir coğrafi yapısı vardır. Doğal kaynaklar ve madenler bakımından zengindir.

Bölge Saka Türklerinin hareket sahası olan bir bölgedir. Sakalardan sonra Hun Türkleri bölgede hakim olmuşlar, daha sonra Avar İmparatorluğu ve Arkasından Göktürk imparatorluğu  yönetiminde kalmışlar. Göktürk imparatorluğu yıkılınca,  Türkistan coğrafyasında devlet hakimiyeti kalmamış, bileği güçlü olan Türk beyleri bölgesel Hanlıklar kurmuşlardır. Türkün bu zayıflığından faydalanan Emevi Arap orduları kültürel dokusuyla buraları etki alanlarına almışlardır.

İslam’dan sonra  En etkin Türk Devleti Gazneli Mahmut’tur. (971-1030) Gazneli Mahmut İslam adına savaşmış,Gazneyi başkent yapmış, Hindistan’a 17 sefer yaparak Hint tapınaklarından yağmaladığı altınlarla Gazne kentini bayındır hale getirmiştir. Yerel bir kabile   ve Turani bir soy olan ve katı Sünni  Gurlular, Şii İranlılarla beraber olarak 1187 tarihinde Gazne  Devletini yıkmışlardır. Gazneli Mahmut 58 yaşında  verem hastalığından öldü. Mezarı Gaznededir

1040 Dandenekan savaşında,  Gazneli Mahmut’un oğlu Mesut Selçuklulara yenilince bölge Selçuklu Türklerinin kontrolüne geçer.Harzemşah Türk imparatorluğunun kontrolünde  bulunan Afganistan, Harzemşahlılar Selçuklularla 1230  yılında yaptıkları Yassı çemen savaşında  yenildiler, bölgenin kontrolü tamamen Selçuklu Türklerine geçti. Arkasından Hazar Türk Kağanlığı Cengiz Han, Altın Orda,  ve Timur çağları. Ve Babürşah

Babürşah , baba tarafından Timur, ana tarafından  Cengiz Han soyundandır. Afganistan ve Fergana bölgesine hükmeden babasının ölümü üzerine 12 yaşında Ferganada tahta oturur.Ferganadaki hâkimiyetini kaybedince  Afganistan’a çekilir,  Kabil‘i merkez olarak kullanır. Özbek Hanı Şehbani ile yaptığı savaşta yenilir ve Hindistan’a iner. Türk Soylu Ludilere karşı  kazandığı Panipat savaşıyla Akra ve Delhi’yi alır 1526. 1857 yılına kadar yaşayacak olan Babür İmparatorluğunu kurar.Akrada ölür vasiyeti üzerine  Kabil’e gömülür. Şu anda Kabil’de kurşun yaraları içerisinde  türbesi vardır.

 Altın Orda Türk Devleti 1382 yılında Moskova Knezliğini devletine bağladı. Altın Orda Han’ı Toktamış Hanla, Timur’un  Terek ırmağı boyunda yaptıkları savaşı Timur kazanır ve Altın Orda Devleti yıkılır. Devletin yıkılmasıyla Rusya çevresindeki  Türk Hanlıklarına saldırarak topraklarını genişletir. Genişleyen Knezliğin başına  Korkunç İvan (1535-1584)  geçer. İdil nehrini geçerek Kazan Hanlığına son verir 1552. 60 bin Türkün cesedini idil nehrine atar. Bu katliamdan korkan,Çuvaşlar,Başkurtlar, ve Astrahan Hanlığı Ruslara teslim olur. Korkunç İvan Rus  Çarı yani İmparator olarak taç giyer. Milli hedefleri içinde Türkistan coğrafyası vardır. Bu hedefi gerçekleşmiş Türkistan coğrafyası  Rus Çarlığının hakimiyetine  girmiştir. Tüm Orta Asya ve Sibirya’yı işgal ederek Alaska’ya ulaştılar.Alaskayı boydan boya işgal ettiler. Hükümet merkezinden çok uzaklaştıkları için 1867 de  10 milyon rubleye Alaska’yı Amerika’ya sattılar.

Rusların güney Asya’da yürümeleri ve işgalleri kolay olmadı. Bu bölgelerde Timur Bakiyesi savaşçı Türk toplulukları vardı. Rus imparatorluğu bu bölgeleri işgal ederek İran ve Türkiye’ye ulaşarak açık denizlere inmek istiyordu. 2.Katarina zamanında Kafkaslarda yoğun bir ilerleme sağlandı.  Osmanlı  Türk kuvvetleri yenildi Küçük Kaynarca Antlaşması ile Ruslar üstünlüklerini ilan ettiler 1768-1774.Bu antlaşma ile Osmanlı büyük toprak kayıplarına uğradı. Ruslar Gürcistan’a yerleştiler. İran Gürcistan’ın  kendi egemenliği altında olduğunu iddia ederek savaşa tutuştu Ruslara  yenildi. Ruslar Gürcistan’a yerleşti. Kafkaslardaki şanlı Şeyh Şamil direnişleri boşa çıktı. 1864 yılında Rusya tüm Kafkaslara hakim olduğunu ilan etti. Rus Çarlığı bu saldırgan politikası ile  çok sayıda insanın ölümüne sebep oldu. Ölen askerlerin çoğunluğu esir alınan Türklerdi.

 Rusya birinci Dünya savaşında 7 milyon insan kaybetti. 1917 devriminden sonra ; 1918-1922 arasında  9 milyon insan daha kaybetti. 1922-1925 yıllarına çıkan iç savaşta 5 milyon insanını daha kaybetti. Lenin’in ölümünden sonra Stalin ikinci devrimi ilan etti, ikinci devrim ölüm kampı olan sosyalizmi doğurdu. Sosyalizm ihraç etme yönündeki, Rus  emperyalist algısı batıya yöneldi, Doğu Almanya,Polonya,Çekoslovakya,Sırpistan, Bulgaristan  Rusya’nın köleleri haline getirildi. Karl Marx batı uygarlığını ‘’ barbarlığı ve çılgınca zulümleri ‘’yüzünden suçlamış, fakat tilmizleri batı emperyalizmini  aratır hale gelmişlerdi. Rus emperyalizmi üstüne çullandığı halkları kendi uydusu haline getirdi. Rus Emperyalist beyin yapısı ,1979  Aralığının sonlarına doğru Rus kuvvetleri ,Hindukuş Dağlarından sarkarak  Pakistan sınırındaki Torkham’a kadar  tüm  Afganistan  topraklarını işgal ettiler.  Hint Okyanusu ve Basra körfezini  etki alanı içine aldılar. Rusların yıldırım hızıyla Afganistan’ı işgal etmeleri bütün dünyayı şaşırttı. Bazı ülkeleri öfkelendirdi bazı ülkeleri korkuttu. Bazılarını sersemletti. Bu işgal süper bir güç tarafından asrımızda düzenlen  en büyük emperyalist bir operasyondur.

Bu işgal bütün dünyaya  Devlet başkanı  Hafizullah Emin’e karşı yapılmış bir hükümet darbesi olarak duyuruldu. 27 Aralık 1979 kabil Radyosu akşam haberlerinde ‘’ Nur Muhammet Terakki Hükümetinin  Başkan yardımcısı Babrak Karmal’ın bir askeri darbe ile  yönetime el koyduğu bildiriliyordu Ertesi gün  Hafızullah Emin askeri Mahkeme kararı ile idam ediliyordu.1980 yılında Rus askerleri Afgan askerlerinin  silahlarını toplayarak Kabil’i işgal etti. Rus yanlısı Hükümet güçleriyle mücadele eden mücahitler birdenbire  Rusların her şeyi yakıp yıkan uçakları  ve öldürücü gazlarıyla karşı karşıya geldiler. Ruslar ; ‘’Rus askerlerinin Afganistan’a hükümet güçlerinin çağrısı üzerine geldiklerini, ülkeyi işgal etmek gibi bir dertlerinin olmadığını, yurt sever devrimci güçlerin Hafizullah Emin’i devirdiklerini ‘’  söylüyorlardı. Bu işgal Sovyet Rusya’nın 1968 de Çekoslovakya’ya düzenlediği saldırıdan büyüktü. Her otuz saniyede Kabil Havaalanına  bir Rus nakliye uçağı iniyordu. Çin ,saldırıyı utanç verici olarak kınadı. Birleşik Amerika ve müttefikleri Çin’le temasa geçtiler. Güvenlik konseyi Rusya’yı kınadı. Brejnev saldırıyı kabul etmiyordu. Dışarıdan gelecek tehlikeye karşı Afgan hükümeti Rusya’yı çağırmıştı!!! Hindistan Afgan işgaline sessiz kadı gizlice işgali destekledi .

Afganistan’ın Rusya tarafından işgali ile dünya tarihine yeni bir sayfa açıldı. Rusların akıllarından bile geçirmediği inançlı bir kadro bu işgale tepki verdi. Bu korkunç ve kanlı işgal fiyasko ile sonuçlandı.

Rus işgali ile ilgili o zamanın gazete kupürlerini biriktirmişim. Onlardan bazı örnekler.

2 Şubat 1”989.Hürriyet. ‘’ Hindistan’a gitmek için kuyruk. İslam konferansı örgütü ve İngiltere hükümeti  çekilmeye çağırdı.’’

5 Şubat 1989.Dünya gazetesi. ‘’Sovyetlerin 9 yıllık Afganistan serüveni bitti. Birinci Perdenin sonu’’

Tatbiki, ikinci perdeyi Amerika Birleşik Devletleri oynadı. Sonuç aynı. İşgal ettikleri topraklardan  aynı Emperyalist Rusya gibi kaçtılar.Emperyaizmin sağı solu ve iyisi olmaz.

6 Şubat 1989. ‘’ Mücahit birlikleri tetikte.  Necibullah’ın kritik on günü.’’

8 Şubat 1989 Tercüman .Dış basından alıntı. ‘’ Son Rus uçağı ülkeyi terk etti.Mücahhit çemberi daralıyor. Sovyet askeri gitti. Necibullah gitti- Gidecek.’’

13 Şubat 1989 Hürriyet. ‘’Afganistan sahnesinde molla oyunu. Arkasında İran var.’’

14 Şubat 1989 Tercüman. ‘’Rusların Afganistan macerası biti.

15 Şubat 1989 Milliyet. ‘’Kızıl işgal 9 yaşına girdi. Mücahitler 1,5 milyon şehit verdi.’’

15 Şubat 1989. Türkiye ‘’ İvan gitti kavga bitmedi.’’

17 Şubat 1989.Tercüman .’’Sovyet basınında iç hesaplaşma başladı. Afganistan’da yenildik.’’

22 Şubat 1989.Terçüman. ‘’ Ruslar yenilen yoldaşı terk etti. Necibullah şimdi kaçacak delik arıyor.’’

 Batı destekli  Mücahitler geldi de ne oldu ? Acılar ve göz yaşı dindi mi? Boynu kravatlı beyefendiler Hanım Hanım giyinen kadınlar sokaklardan yok oldu. Her yer kapkaranlık oldu.

Bu gelişmeleri yine basından takip edelim.

29 Eylül 1996 Hürriyet. ‘’ Şeriat infazlarına devam. Kabilde eski devlet başkanı Necibullah ve kardeşi Ahmet idam edildi. Üç gün Kabil meydanında asılı kalacak. Başbakan Hikmetyar Kabili geri almak için saldıracaklarını söyledi.’’

29.Eylül 1996 Tercüman. ‘’Afganistan’da zinaya recm, içkiye idam. Amerika ise Taliban’ı tanıdı  ve  diplomatik ilişki kurdu.

30 Eylül 1996. Tercüman. ‘’Kadınlara şeriat dayağı. Şeriat ilan ederek, kadınlara çarşaf ve peçe zorunluluğu getiren  Taliban güçleri, yeteri kadar örtünmeden sokağa çıktıkları gerekçesiyle  kadınları sopa ile dövmeye başladılar.’’

10 Ekim 1996.Hürriyet. ‘’Taliban ilk darbeyi aldı. ‘’Afganistan’ın kuzeyine Özbek lider  Abdül Raşit Dostum ve Tacik  lider Ahmet Şah Mesut’un güçleri karşısında Taliban güçleri geri çekildi.’’

28 Mayıs 1997. Tercüman. Dostumu Satan Genarel. Genarel Abdülmelik Pehlivan ,yıllarca omuz omuza savaştığı, General Dostumu arkadan vurdu. Dostum’a  bağlı Özbek askerler, ne olduklarını anlamadan  ana karargahlarının bulunduğu  Mezarı Şerif’i önce   Abdülmelik’e, sonrada Taliban’a teslim etmek zorunda kaldı.

Bu anlattıklarımız 20 yüzyılda Afganistan’ın uğradığı ilk işgal ve sonuçları. İkinci  perde gelişen Taliban  hareketi, Amerikan işgali ve 20 yıl sonra Ruslar gibi Amerikalıların Afganistan’dan kaçışı…